Miasto Lubaczów | Urząd Miejski w Lubaczowie

Wiadomości

Aktualności Archiwum Zapowiedzi Komunikaty, Ogłoszenia Fotorelacje

Miasto

Władze Historia Obywatele Plan Miasta Rewitalizacja

Instytucje

Kościoły Cmentarze

Kultura, Oświata, Sport

Kultura Oświata Sport

Dostępność

Klauzula infor. RODO Polityka pryw. i cookies Insp. Ochrony Danych Deklaracja dostępności Monitoring wizyjny

Widok odrestaurowanej mogiły na Niwkach w Lubaczowie

Remont muru cmentarza żydowskiego w Lubaczowie

Aktualności

Lubaczowskie spotkanie z archeologią

06-04-2009 08:48

Spotkanie otworzyli krótkim przemówieniem Burmistrz Miasta Lubaczowa Jerzy Zając oraz dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie Stanisław Piotr Makara. Po nich rozpoczął swój wykład informacyjny pt. „Odkrycia archeologiczne z ostatnich lat w Lubaczowie i okolicach” Marcin Piotrowski archeolog UMCS w Lublinie i Grzegorz Dąbrowski archeolog Muzeum Kresów w Lubaczowie. Była to prezentacja multimedialna z wykopalisk w Łukawicy i Lubaczowie.
Pierwszy slajd był białą plamą – bo tak właśnie wyglądał nasz powiat na mapach archeologów do 2002 roku w Łukawicy i 2005 roku w Lubaczowie. Te lata stały się początkiem badań na znacznie większą skalę w powiecie lubaczowskim.

CZEGO DOWIEDZIELIŚMY SIĘ O BADANIACH

ŁUKAWICA

Na początku zostały przedstawione wyniki badań z Łukawicy: stanowisko nr 22, na którym Marcin Piotrowski prowadzi badania od 2002 roku. Miejsce to znane było z badań powierzchniowych od 1984 roku. Leżało odłogiem przez 18 lat. Położone jest na cyplu oblanym wodą i otoczonym bagnami. U jego północno-wschodniej nasady wybija rzeczka o nazwie Łukawica, przez niektórych mylnie utożsamiana ze źródłami Tanwi. Woda w rejonie stanowiska nigdy nie zamarza, dlatego mieszkańcy wsi do dziś wykorzystują źródło zimą i latem przy niskim stanie wód w studniach. Prawdopodobnie cypel o naturalnych walorach obronnych oraz bliskość wody przez cały rok zadecydowały o wielokrotnym zasiedleniu tego miejsca od okresu paleolitu po czasy współczesne. Pokazane zostały pozyskane materiały, które pozwoliły wyróżnić kilka faz osadniczych:

1 - górny paleolit,
2 - schyłkowy paleolit,
3 - mezolit,
4 - neolit (kultura ceramiki sznurowej),
5 - epoka brązu (kultura trzciniecka),
6 - okres rzymski (połowa IV – połowa V w. n.e.),
7 - wczesne średniowiecze (VIII/IX-X wiek),
8 - okres nowożytny.

- Z faz od 1 do 3 znaleziono pojedyncze zabytki krzemienne, cmentarzysko kurhanowe z epoki brązu.

- Z czasów rzymskich ślady domostw obiektów gospodarczych i produkcyjnych, sprzączki od pasa, zapinki do odzieży (tzw. fibule), paciorki szklane, zawieszki w kształcie toporka, krzesiwo, zakończenie rękojeści miecza, noże żelazne, kilkanaście tysięcy naczyń ceramicznych lepionych ręcznie, obtaczanych i toczonych na kole garncarskim. Najcenniejsze znaleziska z tego okresu to: zapinka typu Praga charakterystyczna dla terenów imperium huńskiego zajmującego w pierwszej połowie V w. n.e. tereny na południe od Łuku Karpat. Zabytek ten można uznać za dowód kontaktów ludności zamieszkującej w Łukawicy z Hunami. Na Podkarpaciu takich śladów jest więcej. Z powiatu lubaczowskiego najcenniejszy, znajdujący się w Muzeum Kresów, to złota moneta (solid) cesarza Teodozjusza II, który w takich monetach płacił trybut Hunom, kupując sobie pokój dla Cesarstwa Wschodniego. Wyjątkowość starożytnych materiałów z Łukawicy podnosi fakt w ogóle niewielkiej liczby znalezisk z V wieku na terenie Polski.

- Wczesne średniowiecze, w okresie przedpaństwowym (VIII/IX-X wiek). Istniała tu wówczas wieś słowiańska – ślady w postaci palenisk i jam zagłębionych w ziemi, domostw, pracownię garncarską. Fragmenty naczyń, zapinki podkowiaste do spinania odzieży, ceramiczną figurkę tura lub dzika znalezioną w palenisku w jednej z chałup, charakterystyczną dla terenów naddniestrzańskich Ukrainy i Mołdawii w okresie od VII do IX wieku. Haczykowate zdobione zapięcie do pasa z żelaza, które spotykane są najczęściej nad Bałtykiem na zachód od Szczecina (w Niemczech). Jest to ewidentny import i znalezisko tego typu najdalej wysunięte na wschód. Te znaleziska dowodzą, że na tych terenach funkcjonował szlak handlowy wzdłuż krawędzi Roztocza południowy-wschód (Mołdawia) i północny-zachód (Niemcy). Na temat odkryć w Łukawicy ukazało się dotychczas 6 publikacji a wyniki badań były prezentowane na konferencjach krajowych i międzynarodowych.

LUBACZÓW

W 2005 roku rozpoczęły się pierwsze prace wykopaliskowe w Lubaczowie. Miały być one zwykłą formalnością poprzedzającą budowę uliczki z przełomu wieków XIX/XX (obok wzgórza zamkowego), którą moglibyśmy już zwiedzać. Ale … ? Na początku prac wykopaliskowych archeolodzy natknęli się na dom plenipotenta – spodziewając się wcześniej pozostałości dawnego budynku. Jego powierzchnia to 400 m². Archeolodzy kopali coraz głębiej odkrywając warstwy z kolejnych epok. Zaskoczyła ich jednak głębokość wykopalisk (ok. 3 m), a to co odkryli przerosło wszelkie oczekiwania.

- Szklane bransoletki (62 sztuki z przestrzeni 3x3 m.) jedno z największych zgrupowań w Polsce. Lubaczów można pod tym względem stawiać na równi z Przemyślem i Chełmem. W Przemyślu jednak, bransoletki te (ok. 100 sztuk) zebrane zostały z całego miasta co świadczy o tym, że w Lubaczowie będzie ich znacznie więcej.

- Enkolpion typu kijowskiego – relikwiarz noszony na piersi. Tego typu przedmioty nosiły raczej osoby zamożne, dostojnicy kościelni. Enkolpion z Lubaczowa ukryty jest jeszcze pod grubą warstwą korozji, ale dzięki zdjęciu rentgenowskiemu możemy już coś o nim powiedzieć. Jest stosunkowo niewielki, zachowany w całości. Jego ramiona mają zakończenia w formie medalionów. Zwykle są w nich umieszczone postaci świętych lub archaniołów. Nie wiemy co przedstawia centralna ikonografia, ale zwykle jest to Ukrzyżowany Chrystus lub Matka Boska. Zdarzają się też pierwsi święci Kościoła Wschodniego – Borys i Gleb. Po konserwacji się dowiemy. Może się także okazać, że enkolpion zawiera jeszcze relikwię w środku. Zabytek ten można datować na XII-XIII wiek.

- Za najciekawsze i niespodziewane znalezisko uznać trzeba bardzo dobrze zachowane drewniane (głównie dębowe) pozostałości dawnego grodu (drewniano-ziemnego). Są one w takim stanie, że zachowała się na nich nawet kora. Wszystko to dzięki wilgotnemu środowisku, w którym przetrwały ponad 1000 lat. Poziom wody w wykopach, w otoczeniu belek, zmierzony jesienią 2008 roku był praktycznie taki sam jak w rzece. Na daną chwilę wiemy, że gród ten został wybudowany jeszcze przed powstaniem państwa Polskiego i był większy od późniejszego również drewnianego.

Czytaj więcej. Kliknij na dany temat.
Lubaczów - gród na pograniczu Polski i Rusi.
W Lubaczowie odkryto "podkarpacki Biskupin".
Zobacz film.
Zdjęcia z wykopalisk w Lubaczowie.

Przed i po wykładzie wszyscy oglądali wykopane eksponaty wystawione w gablotach.
Padały pytania dotyczące przyszłości wykopalisk, najbliższych planów i wiele innych dotyczących historii naszego miasta. Na pytania odpowiadali Marcin Piotrowski i dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie.

NAJBLIŻSZE PLANY

- czerwiec – rozpoczęcie badań wykopaliskowych przy zamku w Lubaczowie
- lipiec – dwutygodniowe badania w Łukawicy
- lipiec-październik – badania wykopaliskowe przy zamku w Lubaczowie
- październik – wystawa archeologiczna w Muzeum Kresów w Lubaczowie
- październik – warsztaty archeologiczne: produkcja ceramiki od pradziejów po czasy współczesne (możliwość stworzenia własnej kompozycji z gliny i wypalenia w piecu)
- październik – konferencja „Wypał ceramiki w starożytności i średniowieczu”

PLANY DALEKOSIĘŻNE

- utworzenie interdyscyplinarnego zespołu skupiającego się na badaniach archeologicznych w powiecie lubaczowskim
- włączenie wykopalisk w Lubaczowie do szerszego programu badań nad pograniczem polsko-ruskim we wczesnym średniowieczu
- podjęcie starań o stworzenie placówki naukowo badawczej i edukacyjnej w Lubaczowie, która pozwalałaby na płynność badań wykopaliskowych i opracowaniach naukowych pozyskanych materiałów zabytkowych
- założenie czasopisma, w którym byłyby publikowane kolejne odkrycia archeologiczne

PROBLEMY

- świetne warunki sprzyjające konserwacji materiałów organicznych (w tym przypadku drewna), utrudniają jednak pracę archeologów – wodę wciąż trzeba odpompowywać i budować systemy odwadniające przez co prace stają się wolniejsze a zarazem droższe
- odsłonięte drewno (1000 letnie) ulega szybkiej destrukcji (brak dobrej metody jego konserwacji a jeżeli jest to bardzo droga)
- składowanie wydobytych zwałów ziemi oraz eksponatów
- zmiany w finansowaniu wykopalisk archeologicznych – bak finansowania
- przy obecnym tempie prace wykopaliskowe mogą trwać 30 lat i więcej

W CZYM MOGĄ POMÓC NIEKTÓRE DZIAŁANIA

- stworzenie zespołu archeologów skupiających się na badaniach, pozwoliłoby przyspieszyć badania (prace odbywałyby się przez cały rok – latem na zewnątrz – zimą w podziemiach zamku, które do tej pory nie zostały zbadane)

- pomoc każdego z nas jest nieoceniona – możemy udzielać się przy pracach wykopaliskowych (kopiąc, przesiewając ziemię, nagłaśniając sprawę (mamy przecież różnych wpływowych znajomych) ….... jaką ?)

- propagowanie archeologii w powiecie lubaczowskim poprzez angażowanie w różnego rodzaju imprezy organizowane w Lubaczowie i okolicy (np. dni Lubaczowa i inne)

Uczestnicy spotkania oprócz zadawanych pytań podzielili się swoimi informacjami na temat Lubaczowa. Pierwsza wzmianka historyczna dotycząca Lubaczowa pochodzi z początku XIII wieku. Lubaczów pojawia się w niej jednak jako już rozwinięty i znaczący ośrodek, więc jasne było, że jego początki wyprzedzają to stulecie.

Teraz wiemy, że żyjemy w mieście, które istniało zanim powstało państwo Polskie. Czy poznamy jego wszystkie tajemnice za naszego życia? Te prace mogą trwać 30 lat i więcej.
Miasto kryje również inne tajemnice:
- podziemia zamku,
- prawdopodobne podziemia na rynku,
- dawny ratusz pod płytą parku na rynku,
- kto wie, ile jeszcze innych zaskakujących tajemnic.
Przecież nikt nie spodziewał się takiego odkrycia jak enkolpion a tym bardziej tak dobrze zachowanego drewnianego grodu sporych rozmiarów. Na co dzień, nieświadomi poruszamy się po tej nie odkrytej jeszcze historii. Czy przejdziemy obojętnie obok tych wydarzeń?

Teraz od nas zależy najwięcej. Możemy być pewni jednego znając powiedzenie „Umiesz liczyć? Licz na siebie ...”. Tego też doświadczamy w obecnych czasach. Większość woli dbać o swoje własne „podwórko”. Lubaczów – jego ciekawostki, odkrycia jest właśnie naszym „podwórkiem”. Wśród nas znajdują się osoby, które bezinteresownie pomagają innym. Czy znajdą się inni? Taką osobą jest Marcin Piotrowski, który z własnej kieszeni dokłada do tych badań, czyli naszego „podwórka”. Jest też skłonny przeprowadzić się do Lubaczowa choć nie jest to łatwa decyzja związana z rodziną mieszkającą w Lublinie. Kto w obecnych czasach skłonny jest podjąć taką decyzję by przeprowadzić się z dużego miasta Lublina do Lubaczowa ...? który nadal nazywany jest białą plamą archeologii.

Zmieńmy to !!!

wstecz