Miasto Lubaczów | Urząd Miejski w Lubaczowie

Wiadomości

Aktualności Archiwum Zapowiedzi Komunikaty, Ogłoszenia Fotorelacje

Miasto

Władze Historia Obywatele Plan Miasta Rewitalizacja

Instytucje

Kościoły Cmentarze

Kultura, Oświata, Sport

Kultura Oświata Sport

Dostępność

Klauzula infor. RODO Polityka pryw. i cookies Insp. Ochrony Danych Deklaracja dostępności Monitoring wizyjny

Widok odrestaurowanej mogiły na Niwkach w Lubaczowie

Remont muru cmentarza żydowskiego w Lubaczowie

Aktualności

Lubaczów - gród na pograniczu Polski i Rusi

24-02-2009 15:13

Lubaczów - gród na pograniczu Polski i Rusi

Już wkrótce ruszą ponownie prace wykopaliskowe na terenie miasta. To właśnie tu, w Lubaczowie u podnóża wzgórza zamkowego dokonano w zeszłym roku sensacyjnego odkrycia. Podczas prowadzonych badań archeologicznych znaleziono doskonale zachowane drewniane pozostałości dawnego grodu. Lubaczów należy do miejsc wyjątkowych, gdzie w miejscu dawnego grodu z okresu plemiennego (przedpaństwowego) wybudowano także gród w okresie rodzącej się państwowości polskiej i ruskiej. Zazwyczaj wybierano inną lokalizację.

Jakim miastem byłby obecnie Lubaczów, gdyby nie jego przygraniczne położenie ?

W powiecie lubaczowskim znanych jest około 300 stanowisk wczesnośredniowiecznych. Przebadano dopiero około 8, z czego 2 na terenie miasta. Świadczy to o wielkim potencjale badawczym tego obszaru.

Czy znajdzie to zainteresowanie w kręgach naukowych ?

Prowadzący badania mgr Marcin Piotrowski z Zakładu Archeologii Wczesnośredniowiecznej w Instytucie Archeologii przy Uniwersytecie Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie jest przekonany, że historia najstarszego grodu na terenie Lubaczowa sięga okresu plemiennego lub samych początków okresu państwa Piastów i Rurykowiczów.

Dawne wzmianki dotyczące grodu w Lubaczowie informują, że posadowiono go na bagnach. W pełni potwierdziły to badania wykopaliskowe. Zbudowano go na grubych drewnianych (dębowych) balach rzuconych jeden obok drugiego, których użyto do stabilizacji gruntu. Na warstwie bali układano drewniane skrzynie wypełnione ziemią i gliną. Wszystko to stanowiło razem formę wału obronnego. Poza tym, lokalizacja grodu na bagnach była dodatkowym walorem obronnym.
Prawie nienaruszony stan drewniane bale zawdzięczają wilgotnemu środowisku, w jakim leżały od wczesnego średniowiecza. Świetny stan zachowania drewna pozwolił przeprowadzić specjalistyczne badania, które miały na celu przybliżyć okres ścięcia drzew. Badania drewna składają się z kilku etapów:
- datowanie metodą radiowęglową wybranych próbek;
- datowanie metodą dendrochronologiczną;
- określenie gatunków drewna wykorzystywanego do budowy wałów.
Pierwsza metoda pozwoliła określić ramowe datowanie, które mieści się w granicach między końcem IX i X wieku. Pozwala to przesuwać początki lubaczowskiego ośrodka grodowego znacznie wstecz. Badania przeprowadził prof. dr hab. Marek Krąpiec z Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie, jeden z najlepszych specjalistów w Polsce, znany także w Europie. Drugi etap (badania dendrochronologiczne) pozwoli na ustalenie rocznych dat ścięcia drzew użytych do budowy wałów.

Wczesne grodzisko przestało istnieć prawdopodobnie około X lub XI wieku, co zapewne miało związek z walkami jakie toczyły się między Polską i Rusią o tereny pograniczne. Nowy gród, który powstał na tym samym miejscu był mniejszy i rozmiarami ograniczał się prawdopodobnie do rejonu dzisiejszego Wzgórza Zamkowego. Drewniany gród z okresu państwowego, wzmocniony przez Kazimierza Wielkiego istniał do XIV lub XV wieku. W miejscu najstarszego grodu rozwijała wtedy się osada przygrodowa, tzn. zniwelowano dawne nasypy wałów i wyrównano fosę zewnętrzną. Właśnie z ta osadą związanych jest większość wczesnośredniowiecznych zabytków znalezionych podczas prac wykopaliskowych:
- liczne fragmenty naczyń ceramicznych (kilka tysięcy);
- nóż w kościanej rękojeści zdobionej nacięciami;
- grzebień kościany
- dwa groty bełtów od kuszy;
- krzyżyk kamienny;
- szydło kościane;
- enkolpion typu kijowskiego;
- 62 szklane bransoletki;
- dwa fragmenty szklanych pierścionków;
- krzesiwo ogniwkowe;
- ostroga, paciorki, liczne kości zwierzęce.

Do najcenniejszych znalezisk należy zaliczyć enkolpion typu kijowskiego. Jest to relikwiarz noszony dawniej na piersi przez osoby raczej zamożne, dostojników kościelnych. Znaleziony zabytek można datować na XII lub XIII wiek. Zdjęcie rentgenowskie pozwoliło ocenić, że jest zachowany w całości. Może się również okazać, że enkolpion zawiera w środku relikwię. Interesującym znaleziskiem są także szklane bransoletki. 62 sztuki to zgrupowanie jedno z największych w Polsce, biorąc pod uwagę, że zostały znalezione na niewielkiej przestrzeni 3 x 3 m. Lubaczów można pod tym względem stawiać w rzędzie z Przemyślem i Chełmem.

Gdzieś około XV wieku powstał w Lubaczowie zamek murowany. W trakcie badań udało się znaleźć masę zabytków związanych z okresem funkcjonowania zamku lubaczowskiego. Były to:
- kafle piecowe (najcenniejsze pochodzą z XV – XVI wieku);
- naczynia ceramiczne z XVI – XVIII wieku;
- naczynia szklane (najcenniejsze z nich to tzw. pucharki dzwonowate i sygnowane butelki);
- dachówki;
- fajki;
- monety;
- błony szklane z okien;
- różne przedmioty codziennego użytku (fragmenty figurek i zabawek).

Do najciekawszych zabytków należy kolekcja kafli piecowych oraz ceramiki. Kafle te produkowane były głównie w Potyliczu – osadzie garncarskiej, która kiedyś znajdowała się w starostwie lubaczowskim, a obecnie na Ukrainie.

W dniach 10-11 marca br. w Rzeszowie w Muzeum Okręgowym odbędzie się konferencja archeologiczna, na której mgr Marcin Piotrowski zaprezentuje odkrycia z Lubaczowa i Łukawicy (nie mniej ciekawe od lubaczowskich). Po tej konferencji zorganizowane zostanie spotkanie informacyjne dla władz Lubaczowa i okolic oraz mieszkańców. O szczegółach wkrótce. Do dalszych prac wykopaliskowych na terenie Lubaczowa potrzebni będą ochotnicy. Mile widziani będą także sponsorzy. Jeżeli ktoś mógłby pomóc – prosimy o kontakt.

Zdjęcia z odkrywek archeologicznych w Lubaczowie. Kliknij tutaj.

wstecz